Talk-Chanita Wongviriyawong

หนึ่งในสปีกเกอร์ช่วง Talk ของงาน Data Con 2024 เมื่อวันที่ 5 ต.ค. ที่ผ่านมา คือ ดร.ชนิตา ว่องวิริยะวงศ์ ผู้ก่อตั้งและประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท อี๊ตแล็บ จำกัด หรือ EATLAB ซึ่งมานำเสนอในหัวข้อ “ข้อมูล มนุษย์ และเอไอ: ความเป็นไปได้ใหม่ในการจัดการปัญหาทุจริต”

ลดคอร์รัปชันในธุรกิจร้านอาหารด้วยกล้องเอไอ

ปัญหาคอร์รัปชันเป็นเรื่องยาก วิธีที่บาลานซ์ที่ดีที่สุดในการแก้ปัญหาทุจริตในสังคมตะวันออก คือ การเพิ่มการมองเห็นของการกระทำบางอย่างที่ทำให้เราเอาการตัดสินใจว่าถูกผิดออกไป เหมือนกับการตัดสินจากสังคม (social judgement) แทนที่จะให้บุคคลมีอำนาจในการควบคุมหรือออกกฎระเบียบต่างๆ (autorative figure) เช่น เจ้าหน้าที่บังคับใช้กฎหมายเป็นผู้บอกว่าถูกหรือผิด แต่เราให้สังคมเป็นคนตัดสิน ซึ่งอาจจะเป็นวิธีการสร้างบาลานซ์ที่ดีสำหรับการสร้างกลไกในการลดทุจริตได้ในบางมุม

เราสร้างข้อมูลขึ้นมา โดยเป็นการสร้างกล้องวงจรปิดเข้ากับข้อมูลการขายเพื่อเปิดเผยกิจกรรมที่น่าสงสัยให้เห็นทั่วองค์กร สิ่งที่เราทำอยู่คือการดูการยักยอกทรัพย์ (Asset Misappropriation) ภายใต้การตรวจจับและป้องกันการทุจริตขององค์กรธุรกิจในบริษัทมีการโกง โดยเฉพาะในภาคบริการที่มีการติดต่อกับลูกค้าเยอะ ยังมีการใช้เงินสดในการหมุนเวียน

“สิ่งที่ EATLAB ทำคือ เราก็เอากล้องที่มี AI ไปติด เช่น ร้านบุฟเฟต์ การโกงของพนักงานคือ ไม่คีย์จำนวนลูกค้าให้ตรงจริงแล้วก็เก็บเงินส่วนต่าง หรือไม่เปิดบิลเลย เราพบเจอวันหนึ่งประมาณ 3 ถึง 4 พันบาท คิดเป็นประมาณ 1 เปอร์เซนต์ของยอดขาย แต่เราคิดว่าเรายังจับได้ไม่หมด ภายในช่วงเวลา 1 เดือน เราสามารถที่จะลดจำนวนของการโกงที่อาจเกิดขึ้นได้ประมาณ 88 เปอร์เซนต์  EATLAB แค่ตั้งข้อสงสัย แล้วสร้างกระบวนการให้การเข้าถึงข้อมูลเกิดขึ้น”

ส่วนใหญ่การยักยอกทรัพย์ในธุรกิจร้านอาหารจะอยู่ที่การคิดเงินที่ไม่ตรงกับความเป็นจริง โดยยกตัวอย่างกรณีศึกษาร้านโยเกิร์ตแลนด์ที่ประสบความสำเร็จในต่างประเทศ แต่ในประเทศไทย จำนวนสาขาลดน้อยลงจาก 10-20 สาขาเหลือ 4 สาขา เพราะมีพนักงานโกง ปกติแล้วลูกค้าจ่ายเงินตามน้ำหนัก สิ่งที่พบก็คือ การชั่งน้ำหนักไม่ได้เชื่อมต่อกับระบบคิดเงิน (POS) ทำให้เกิดการโกงได้ง่าย ซึ่งบริษัทแม่ไม่ได้คิดถึงกรณีที่จะเกิดการโกงลักษณะนี้มาก่อน

องค์กร Association of Certified Fraud Examiners ให้ข้อมูลว่า การฉ้อโกงบริษัท (corporate fraud) มีสัดส่วนอยู่ที่ 3-7 เปอร์เซนต์ของยอดขายของบริษัท ขนาดของเงินที่รั่วไหลจากการทุจริต ทั้งออฟไลน์ออนไลน์ รวมทั้งอาชญากรรมไซเบอร์ อยู่ประมาณ 161 ล้านล้านบาท ประมาณ 10 เท่าของ GDP ไทย หรือขนาดเท่ากับ GDP ของญี่ปุ่น ซึ่งมี GDP มากเป็นคนอันดับสามของโลก นี่คือสิ่งที่เรากำลังต่อกรด้วย